وقتی در مورد انحصار خودرو صحبت می‌کنیم بدون شک دو کمپانی داخلی ایران خودرو و سایپا در ذهنمان نقش می بندند
کمپانی‌هایی که به بهانه تحریم قید بسیاری از امکانات و کیفیت را زده و در مقایسه با پیشرفت خودروسازی های کشورهای دیگر عملا حرفی برای گفتن ندارند.
ایران خودرو سالهاست محصولات قدیمی پژو مانند پژو ۲۰۶، پژو ۴۰۵ و پارس را روی خط تولید دارد و تنها در این سالها تغییرات بسیار اندکی در بخش داخلی آنها اعمال کرده است.
کیفیت این خودروها در مقایسه با پیشرفت صنعت خودرو سازی دیگر کشورها، مناسب نیست و این شرکت نتوانسته خود را با شرایط روز دنیا وفق دهد.
اما خودروهای قدیمی این شرکت در حال حاضر باز هم مشتریان زیادی دارند چرا که آنها این خودروها را در بین گزینه‌های بد و بدتر، انتخاب بد می‌دانند.
و اما سایپا
سایپا سالهاست با تولید پراید بازار خودروهای ارزان کشور را پوشش داده که بسیاری، این محصولات را ارابه مرگ می‌دانند و عرضه آنها را یک ظلم در حق مردم تلقی می‌کنند.
تصاویر مربوط به تصادف این خودروها نشان می‌دهند ضعف ایمنی بدنه شدیدی دارند. در طول سالها عرضه پراید، سایپا ابتکار خود را بکار گرفته و با اعمال تغییرات ظاهری، مدل‌های مختلف این خودرو را حتی در کلاس وانت‌ها نیز روانه بازار نموده که هیچ اثری از رفع عیب پلتفرم پراید دیده نمی‌شود و همچنان این قاتلان خیابانی در شهر و جاده تردد می‌کنند.
- اما این انحصار چه تاثیراتی می تواند داشته باشد:
قیمت‌گذاری بدون رقابت:
وجود انحصار میتواند منجر به قیمت‌گذاری بدون رقابت شود. در شرایطی که یک یا چند شرکت تنها در بازار حضور دارند، این شرکت‌ها می‌توانند قیمت‌ها را به دلخواه تعیین کنند بدون اینکه نیاز به رقابت با دیگر شرکت‌ها داشته باشند و این امر باعث شده که بازار واسطه گری و ظلم در حق مصرف کننده بیشتر نمایان شود.
کیفیت و استاندارد نا امید کننده :
طبق گزارش سازمان استاندارد در سال های اخیر ۵ محصول ایران خودرو توانسته نمره ۴ ستاره را از این سازمان دریافت کند این در حالیست که سایپا فقط با یک محصول توانسته ۴ ستاره را به خود اختصاص دهد.
در سایر بخش های استانداردی هم ایران خودرو نمره بهتری از سایپا از لحاظ ثبت ستاره استانداردی دریافت کرده است.
طراحی ساده خودرو:
از لحاظ طراحی خیلی این دو خودروساز ابتکار عالی در این قسمت نداشته اند شاید گل سر سبد طراحی ایرانخودرو خودروی دنا و یا ۲۰۷ سقف شیشه و سایپا با خودروهای کوئیک و شاهین می‌باشد .
کاهش انتخاب مصرف‌کننده
انحصار میتواند منجر به کاهش تنوع و انتخاب‌های مصرف‌کننده در بازار خودرو شود. وقتی تنها چندین شرکت در بازار حضور دارند، مصرف‌کنندگان مجبور به انتخاب از بین محصولات این شرکت‌ها هستند، حتی اگر نیاز‌ها و سلیقه‌های آنها با این محصولات همخوانی نداشته باشد.
این موضوع را هم باید در نظر گرفت که نسبت به قیمت های منتشر شده از این دو خودروساز، با توجه به بودجه ای که در اختیار داریم در خودروسازی سایپا با بودجه کمتری میتوان خودرویی مثل پراید و یا تیبا را خریداری کرد این در حالی است که به همان نسبت خودرو با کیفیت پایین تری در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.
سهم بازار:
مطابق آمار سایت خودرو رادار در یک ماه گذشته حدود ۲۰۵ هزار آگهی خودروهای سایپا و ایرانخودرو در سایت‌های دیوار، شیپور و باما ثبت شده است. از این تعداد حدود ۱۲۰ هزار آگهی مربوط به خودروهای ایرانخودرو می‌باشد. که نشان میدهد ایران خودرو با تنوع محصولات خود توانسته عملکرد بهتری نسبت به رقیب خود داشته باشد.
کاهش تحقیق و توسعه:
شرکت‌های انحصاری ممکن است کمتر به تحقیق و توسعه محصولات خود اختصاص دهند. زیرا در عدم وجود رقابت، نیاز به نوآوری و بهبود محصولات کمتر است. این میتواند منجر به کاهش کیفیت و نوآوری در صنعت خودروسازی شود.
تأثیر بر قیمت قطعات یدکی:
انحصار میتواند قیمت قطعات یدکی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. اگر یک شرکت تنها تولید کننده قطعات یدکی باشد، مصرف‌کنندگان ممکن است با قیمت‌های بالا مواجه شوند.
کلام آخر:
در این مقاله هدف تخریب این دو خودروساز نیست همانطور که پیشتر اشاره شد رقابتی بین دو شرکت بزرگ خودرو سازی ایران عملا وجود ندارد. تحریم ها و بازار انحصاری هر دو در این مسئله دخیل هستند. هر دو شرکت از لحاظ تجهیزات ایمنی، موتور و گیربکس همچنان به تغییرات اندکی در مدل های قدیم خود بسنده می کنند. به همین دلیل هم هست که نوآوری خاصی از این دو شرکت بزرگ خودرو ساز ایرانی مشاهده نمی کنیم.
مهمترین امری که میتواند این طلسم را بشکند آزادسازی واردات خودرو می باشد که از جمله تأثیرات آن:
رفع انحصار: آزادسازی واردات میتواند انحصار شرکت‌های دولتی در بازار خودرو را به طور نسبی شکسته و فرصت‌های عادلانه‌تری برای واردکنندگان و قطعه‌سازان ایجاد کند.
کاهش قیمت‌ها: افزایش رقابت در بازار میتواند منجر به کاهش قیمت‌های خودرو شود. واردات مستقیم خودروها و قطعات میتواند تنوع را افزایش داده و قیمت‌ها را تعدیل کند.
تحقق رضایت مشتری: افزایش تنوع خودروها و انتخاب‌های مصرف‌کننده باعث می‌شود تا مشتریان بتوانند خودروی مورد علاقه‌شان را انتخاب کنند و رضایت بیشتری داشته باشند.
منابع: